Geslachtsherkenning

Primaire en Secundaire geslachtskenmerken

De geslachtskenmerken bij de hond kan je onder verdelen in primaire en secundaire geslachtskenmerken. Primaire geslachtskenmerken zijn kenmerken die je al vanaf de geboorte kan zien. Secundaire geslachtskenmerken zijn kenmerken die zich pas ontwikkelen op het moment dat dieren geslachtsrijp worden.

De Primaire geslachtskenmerken

Hierbij is verschil tussen het reutje(het mannetje) en het teefje(het vrouwtje). De primaire geslachtskenmerken bij het teefje zijn de eierstokken, de eileiders, de baarmoeder, de baarmoederhals, de vagina en de vulva.

De primaire geslachtskenmerken bij het reutje zijn de zaadleiders, de zaadcellen, de penis en de balzak.

De  Secundaire geslachtskenmerken

Secundaire geslachtskenmerken bij honden zijn vooral de grootte en de manier van urineren. Reutjes zijn over het algemeen groter als het teefje. Mannetjes plassen met hun poot omhoog terwijl vrouwtjes hurkend plassen.

De manier van Voortplanten

Wat is de ideale leeftijd om pups te krijgen?

Je kunt het beste de leeftijd tussen 2 en 6 jaar beginnen met fokken.

Dat is meestal in het praktijk vanaf de tweede of derde loopsheid.

Na 7 jaar kun je beter niet meer fokken, Berner Senners worden gemiddeld maar 8 jaar.

De vruchtbaarheid is dan afgenomen en meer kans op problemen bij de bevalling en kunnen de pups ongezond zijn.

Hoeveel nestjes mag een teef jaarlijks hebben?

Wanneer je echt bedrijfsmatig met honden fokt mag de teef wettelijk maximaal 1 nest in 12 maanden.

Voor het welzijn van de teef is het ook veel beter om maar 1 keer per jaar een nestje voort te brengen.

In andere situaties waarbij het teef niet bedrijfsmatig gefokt word is het beter om de teef 1 keer in de 2 jaar een nestje te laten voortbrengen.

Wanneer de loopsheid weer in balans is.

Vruchtbaarheid problemen.

Soms zijn er vruchtbaarheidsproblemen en lukt het niet na meerdere pogingen de teef drachtig te laten worden.

Bij 60% van de gevallen is er geen spraken van een daadwerkelijke vruchtbaarheidsprobleem bij de reu of teef, maar word de dektijdstip verkeerd gehanteerd.

Het tijdstip waarop je het beste kunt laten dekken hangt samen met het moment waarop de eisprong plaatsvind.

Het laten dekken op de standaard dagen zoals dag 12, 14 of 16 na de start van de loopsheid is niet altijd effectief.

Het moment van de loopsheid heeft geen verband met het moment van de ovulatie.

Het is daardoor mogelijk dat als u de standaard dagen aanhoudt dat dit geen effectief methode is.

De gemiddelde teef ovuleert wel op de 12 dagen maar er zijn ook teven die al op dag 5 ovuleren of juist op dag 30.

Het is belangrijk om met een verlengde of verkorte loopsheid de exacte moment van ovulatie te bepalen.

Aangezien ze maar 2 keer per jaar loops worden is het van belang de juiste moment van de eisprong te kennen.

Wanneer u te laat bent duurt het gemiddeld weer een half jaar voordat er weer verder kan worden gefokt met de teef.

Observatie

Dit kan makkelijk zelf worden uitgevoerd.

Doordat er dagelijks de dekbaarheid van de teef getest word (eventueel met een teaser reu) is in te schatten wanneer de ovulatie plaatsvind.

Ook kan er aan de hand van de vermindering van de zwelling bij de vulva het moment van ovulatie geschat worden.

Ongeveer 5 dagen na de start van de dekbaarheid en/of afname van de vulvazwelling kan namelijk de ovulatie plaatsvinden.

Beide testen zijn niet betrouwbaar en niet altijd praktisch.

Progesteron bepaling.

De meest betrouwbare methode die gebruikt kan worden is de opvolging van het progesteron gehalte in het bloed van de teef.

Er word gestart 5 tot 7 dagen na de start van de loopsheid met een 1e bloedonderzoek en om de 2 tot 3 dagen herhalen.

Aan de hand van de progesteronconcentratie is exact te bepalen wanneer de eisprong plaatsvindt.

Uitstrijkje.

Met deze methode is het onbruikbaar om de eisprong vast te stellen, maar het geeft wel extra informatie over de cyclus van de teef.

Bij problemen kan dagelijks door de fokker een uitstrijkje genomen worden en onder de microscoop onderzocht worden.

Bronstcyclus 

Wat is loopsheid?

Met loopsheid wordt bedoelt, de periode waarin het lichaam van het teefje zich voorbereid om gedekt te kunnen worden. De hormoonspiegels veranderen, waardoor het lichaam ook veranderd. Er komen ook gedragsveranderingen voor. Een teefje wordt meestal 2 keer per jaar loops. Dit kan verschillen per rashond. De periode van de loopsheid duurt gemiddeld 3 weken. Tijdens die 3 weken, is het teefje maar enkele dagen vruchtbaar.

De eerste loopsheid treedt op als het teefje in de puberteit komt. Dit is meestal tussen de 10 en 16 maanden voor grote rassen.

De fases in de cyclus van het teefje

Er zijn bij de hond verschillende fases van de bronstcyclus. 

Fase 1

Dit wordt ook wel de pro- oestrus genoemd. Dit is een voorbereiding op de vruchtbare periode. Deze fase duurt een paar dagen tot 2 weken. De vulva zwelt zich op, het teefje krijgt bloederige afscheiding en gedraagt zich vaak onrustig. Ze is nog niet bereid om te paren in deze periode.

Fase 2

Dit wordt de oestrus genoemd. Dit is eigenlijk de loopsheid, de periode waarin de eisprong plaats vind en het teefje vruchtbaar is. deze periode duurt 4 tot 15 dagen. De afscheiding wordt minder en nu is het teefje wel bereid om te paren. Ze gaat hiervoor staan met haar staart opzij. Voor reutjes kan het teefje een interessante geur hebben maar ook andere teefjes ruiken dit.

Fase 3

Deze periode wordt de metoestrus genoemd. Het teefje staat nu geen dekking meer toe. Als het teefje niet gedekt is, zal ze schijnzwanger zijn. het lichaam gaat dan langzaam weer terug naar de rusttoestand. Dit duurt ongeveer 6 tot 10 weken.

Fase 4

Dit wordt anoetrus genoemd. Dit is de periode van rust. Deze periode duurt ongeveer 100 tot 140 dagen. Bij grote rassen kan dit verschillen of langer duren.

Dracht (verloop, drachtigheidscontrole, veranderingen tijdens dracht, etc)

Het geboorteproces en de zorg

Het is belangrijk voor u als baasje om goed (het liefst schriftelijk) vast te leggen hoe de bevalling verloopt. Schrijf dan precies op wanneer de hond begint met persen, hoeveel pups geboren worden en of alle nageboorte er ook uit is. Ook is het zeer belangrijk om de teef op haar gemak te stellen, dus raak in geen enkel geval in paniek. Dit kan namelijk alleen maar zorgen voor stress en een lastig geboorteproces. Zorg er altijd voor dat je nummers van dierenartsen bij de hand hebt mocht er iets misgaan. Bij dingen die misgaan kun je denken aan de volgende dingen:

• Als de bevallingstijden niet kloppen
• Als de teef zwak perst voor langer dan een uur maar er niks uit komt
• Als de teef ziek lijkt (sloomheid, lusteloos, niet meer reageren op prikkels)
• Als de teef rare uitvloeiing heeft uit de vulva die stinkt
• Als de teef flink bloed tijdens de bevalling (een beetje bloed is oké maar als t niet snel stopt zit iets fout)

Het is bij twijfel altijd beter om even te bellen.

Het kan zijn dat de pup geboren word in de vruchtzak. In dat geval maak je dan met de handen de vruchtzak kapot. Over het algemeen kan het best lang duren voor de eerste pup geboren word, de bevalling van der eerste pup mag maximaal een uur duren, de daarop volgende pups moeten er binnen een halfuur krachtig worden uitgeperst. De tijd tussen de geboorte van 2 pups is gemiddeld 45 minuten omdat de teef vaak een pauze neemt tussen de geboortes in.

Kosten en baten

Voorbereiding:

-De teef moet op het juiste gewicht zijn anders kunnen er moeilijkheden ontstaan bij de dracht.

Een gezonde hond bespaard je een hoop dierenarts kosten.

-De reu en teef moeten bij de dierenarts vastgesteld worden dat ze gezond zijn.

-Teef ontwormen voordat ze gedekt word. (pups bij 2-4-6 en 8 weken)

-Voor de dekking is het belangrijk dat beide honden schoon zijn.

Lange haren rond de penis en vulva wegknippen voor makkelijk toegang.

-Als de teef voor het eerst gedekt word is het van belang om een ervaren dekreu te kiezen.

Teven kunnen soms uithalen naar een reu.

Als het een jonge reu is kan die hierdoor de dekking staken.

- Mogen maximaal 1 nest in de 12 maanden krijgen kan mogelijk zijn dat het twee keer per jaar gebeurd maar het beste is 1 keer in het jaar.

- Ideale leeftijd is tussen de 2 en 6 jaar.

-Na de 7 jaar word niet meer met de teef gefokt omdat de vruchtbaarheid dan afneemt.

Veel voorkomende afwijkingen en problemen

Veel voorkomende afwijkingen en problemen:

Een fokker/eigenaar krijgt niet alleen te maken met probleemloos verlopende drachtperioden en geboorten. Het is belangrijk om te weten als fokker zijnde.

• Wanneer en hoe je als fokker zelf hulp kunt verlenen
• Wanneer je een dierenarts moet inschakelen.

Afwijkend geboorteverloop

Wanneer moet er hulp worden verleend?

Te laat ingrijpen is altijd verkeerd! maar let op; te vroeg ingrijpen kan het geboorteproces ook nadelig beïnvloeden. Soms kan telefonisch contact genoeg zijn, soms moet er ook lichamelijk onderzoek worden uitgevoerd.

• Als er een duidelijke oorzaak is vastgesteld. Zoals: een verkeerde ligging van een pup, een veel te grote pup of een afwijkend bekken.
• Wanneer er meer dan 30 minuten krachtig en frequent geperst is zonder enige vorderingen. Bij de eerste pup van een worp kan het soms wat langer duren (tot ongeveer een uur)
• Wanneer de teef al meer dan 2 uur zo nu en dan zwak perst en er verder niets lijkt te vorderen.
• Wanneer na de geboorte van een pup als 2-3 uur niet meer is geperst. Het kan ook zijn dat er zich geen pups meer in de baarmoeder bevinden
• Bij ziekteverschijnselen. (enige keren braken hoeft niet altijd afwijkend te zijn)
• Als er een afwijkende uitvloeiing vanuit de schede (vagina) bestaat. Een dikke groenzwarte stroperige uitvloeiing kan op dode pups wijzen. Dit kan er op wijzen dat de placenta loslaat. Veel bloedverlies is ook afwijkend. Stinkende uitvloeiing is altijd verkeerd.

Een ervaren fokker kan zelf hulp verlenen:

Als eerst moeten de handen van de fokker grondig worden gereinigd. Twee vingers moeten worden gladgemaakt. Dit doe je met een neutrale crème. Tijdens het persen van de teef wordt met weinig kracht aan de pup getrokken. Hard trekken kan schade aanrichten. Bij een kopligging pak je met je vingers beet achter het kopje. Bij een stuitligging achter de hakjes van de pup.

Afwijkingen bij de teef

Hiertoe behoren:

• Weeenzwakte
• Een te actieve baarmoeder: dit belemmert de uitdrijving van de pups omdat de activiteit niet meer goed gecoördineerd verloopt.
• Afwijkingen aan het bekken
• Een afwijkende ligging van de baarmoeder. Een deel van de baarmoeder wordt dan hierbij afgesloten.
• Afwijkingen van de baarmoedermond of schede. Bijvoorbeeld een slecht ontsluitende baarmoedermond of onvoldoende versoepeling van de geboorteweg.

 Waarop moeten de pups gecontroleerd worden?

Infectieziekten:

pups krijgen het grootste deel van antilichamen door de biest. (eerste moedermelk) een kleine hoeveelheid wordt overgedragen via de moederkoek. De pups moeten de eerste levensweken worden beschermd. Het moederdier moet goed worden gevaccineerd. o.a voor: hondenziekte, HCC en het parvovirus.

Parasieten:

Geboorteregeling ( alles wat je regelt rondom de geboorte). Door een goede preventie bij de teef horen algemene parasieten als vlooien, oormijten geen probleem te zijn tijdens de zwangerschap. Spoelwormen worden tijdens de dracht geactiveerd. Ze kunnen de placenta passeren en zo kunnen 14 dagen na de geboorte volwassen spoelwormen zich bevinden in de darmen van de pup. Ontwormen van de teef tijdens de dracht heeft echter geen resultaat omdat de larven niet worden gedood. Ernstige problemen kunnen worden voorkomen om de door twee week oude pups te ontwormen.

Voorkomende ziekten en erfelijke aandoeningen:

Dit zijn 2 veel voorkomende ziekten bij de Bernen Sennenhond. Hierop moet worden gecontroleerd bij de pups. Dit gebeurd door een dierenarts.

• Heupdyplasie
• Elleboogdysplasie

Geboorteregeling

Bij geboorteregeling denk je aan allerlei manieren om ervoor te zorgen dat de hond niet meer kan voortplanten. De meest voorkomende zijn castratie en sterilisatie.

Castratie en sterilisatie

Bij castratie worden de geslachtshormoon producerende orgaan verwijderd. Bij het reutje zijn dit de zaadballen. Bij het teefje zijn dit de eierstokken. Bij sterilisatie worden de eileiders of de zaadleiders onderbroken. De geslachtshormonen blijven dan geproduceerd worden en het effect van die hormonen op het lichaam en gedrag van de hond blijf ook aanwezig. Er zijn redenen om een teefje liever te laten castreren in plaats van steriliseren. Het kan zijn dat het hondenras gevoelig is voor afwijkingen of gezwellen.

Tegenwoordig kan je ook een kijkoperatie laten doen bij je teefje. Dit wordt laparoscopische operatie genoemd. Na deze operatie kan het teefje ook niet meer drachtig worden. Voor de operatie kan het teefje dan nog schijnzwanger worden, maar na de operatie niet meer.

De loopsheid

Het teefje is gemiddeld 2 keer per jaar loops. Dit kan je zien doordat de vulva opzwelt en er komt bloed uit. het teefje krijgt belangstelling voor reutjes. De loopsheid duurt ongeveer 3 weken. Tijdens deze 3 weken is het teefje 2 tot 3 dagen vruchtbaar. De eerste loopsheid is meestal tussen de 6e en de 18e levensmaand. Bij honden komt geen overgang voor, dus als je het teefje niet laat castreren of steriliseren zal ze haar hele leven loops en vruchtbaar blijven.

Wanneer kan een teefje gecastreerd of gesteriliseerd worden?

Een teefje kan vanaf de leeftijd van 6 maanden geopereerd worden. Een gunstig tijdstip is 2 tot 3 maanden na het begin van de eerste loopsheid. De operatie moet niet geplant worden tijdens of voor de loopsheid, dan is de kans groot dat het teefje bloedingen krijgt tijdens de operatie.

Voordelen van het verwijderen van de eierstokken

• Het is een definitieve oplossing: geen loopsheid, dracht of pups meer.
• De hond wordt niet meer schijnzwanger.
• Kunnen geen baarmoederontstekingen meer voorkomen.
• De kans op tumoren is minder groot.
• De kans op suikerziekte neemt af.

Nadelen van het verwijderen van de eierstokken

• Het gaat om een operaties waar risico’s aan vast zitten.
• Hond kan na de operatie dik worden.
• De operatie kan niet meer ongedaan gemaakt worden.
• Verandering van de vacht.

 Voordelen van castratie bij reuen

• De reu zal minder willen weglopen omdat hij minder behoefte heeft naar loopse teefjes.
• De reu wordt minder fel.
• De reu heeft minder neiging tegen iets of iemand op te rijden.
• De ontsteking van de voorhuid wordt meestal minder.
• Er is minder kans op ontstekingen van de prostaat.

Nadelen van castratie bij reuen

• Bij een operaties komen altijd risico’s kijken.
• Er is een kleine kans dat de hond incontinent kan worden.
• De operatie kan niet ongedaan gemaakt worden.
• Bij sommige reutjes zitten 1 of beide ballen nog in de lies of buik. Deze ballen kunnen tumoren worden.